• Klein plastic voorwerp met koperdraad eromheen dat je dokter of gynaecoloog in je baarmoeder plaatst
  • 5 tot 10 jaar werkzaam
  • Je menstruatie kan je niet zelf regelen
  • Geen bescherming tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s)

Vergelijk het koperspiraaltje met het hormoonspiraaltje

Betrouwbaarheid

Zeer betrouwbaar

Prijs ouder dan 25

€ 9 - € 26 per jaar

Prijs jonger dan 25

€ 0

het koperspiraaltje

Wat is het koperspiraaltje?

Koperspiraal geplaatst in de baarmoeder
Koperspiraal geplaatst in de baarmoeder

De meeste koperspiralen bestaan uit een klein frame van plastic met koperdraad eromheen. Ze hebben de vorm van een T of ankertje.

Er bestaan ook andere vormen: koperringetjes aan een draad of een bolvorm.

Je huisarts of gynaecoloog plaatst het koperspiraaltje in je baarmoeder.

Hoe werkt het koperspiraaltje?

Het koperspiraaltje bevat geen hormonen. Het koper in het spiraal voorkomt op 2 manieren een zwangerschap:

  • Koper is giftig voor de mannelijke zaadcellen. Daardoor zijn ze niet of nauwelijks in staat om een eicel te bevruchten.
  • Koper maakt het slijmvlies van de baarmoeder ook ongeschikt voor innesteling van een bevruchte eicel.

Hoe laat je een spiraaltje plaatsen?

Je huisarts of gynaecoloog brengt het spiraaltje via de vagina in de baarmoeder. Dat gebeurt met een dun hulsje, waar het spiraaltje in zit.

Een uur voor het plaatsen van het spiraaltje kan je een pijnstiller nemen. Dat kan eventuele pijn of krampen verminderen. Vraag je huisarts om je een pijnstiller voor te schrijven ter voorbereiding van de plaatsing. Je kan ook vragen om een plaatselijke verdoving als je dat liever wil.

Het spiraaltje wordt het best geplaatst in de eerste 12 dagen van de cyclus. Het spiraaltje is dan direct betrouwbaar. Dan is de kans op afstoten het kleinst. Voor het spiraaltje geplaatst wordt, moet je zeker zijn dat je geen ontsteking hebt van de vagina, de baarmoeder of de eierstokken. Je arts zal voor de plaatsing een test doen of antibiotica voorschrijven als hij of zij denkt dat je een verhoogd risico hebt op een infectie.

Om het spiraaltje te kunnen inbrengen vraagt de arts je om te gaan liggen met gespreide benen. Via een inwendig gynaecologisch onderzoek bepaalt je dokter de ligging en grootte van je baarmoeder. Dan wordt het speculum (eendenbekje) in de vagina ingebracht om de baarmoedermond goed te kunnen zien. Met een staafje meet je arts de diepte van je baarmoeder. Dat kan een onaangenaam gevoel geven.

Daarna wordt het spiraaltje via een dun hulsje naar binnen geschoven. Het hulsje wordt weer teruggetrokken en de kleine draadjes aan het uiteinde van het spiraaltje worden op maat geknipt. Deze draadjes zijn nodig om het spiraaltje later weer te kunnen verwijderen. De draadjes hangen uit de baarmoedermond. Ze hangen niet uit je vagina: je kan dus op geen enkele manier zien dat je een spiraaltje hebt. Je kan de draadjes wel voelen.

Sommige vrouwen voelen na het plaatsen van het spiraaltje pijn of duizeligheid. Als je je goed voelt, mag je direct naar huis. Als het nodig is, kan je achteraf nog een pijnstiller nemen.

Bij het vrijen kan de partner de draadjes voelen. Als het belangrijk is dat je partner niet weet dat je een spiraal hebt, dan moet je dit melden aan de arts die het spiraal inbrengt, zodat de draadjes heel kort kunnen afgeknipt worden

Hoe gebruik ik het koperspiraaltje?

Tijdens het eerste jaar moet je het spiraaltje 2 keer laten controleren: 4 tot 12 weken na het plaatsen en 1 jaar na het plaatsen. Na het eerste jaar laat je je spiraal jaarlijks controleren, tenzij je dokter daar anders over beslist.

Je kan ook zelf controleren of het spiraaltje nog goed zit, liefst na de menstruatie. Als je je vinger diep in je vagina steekt, kan je met je vingertoppen de baarmoedermond voelen. Als je de draadjes voelt, zit het spiraaltje goed. Trek niet aan de draadjes! Want dan kan je het spiraaltje uit je baarmoeder trekken.

Als je een hard stukje in de baarmoedermond voelt, dan is dat het pootje van het spiraaltje. Het spiraaltje zit dan niet meer goed. Gebruik een condoom als je seks hebt en maak een afspraak bij je huisarts.

Noteer in je agenda wanneer het spiraaltje ingebracht is, en wanneer het vervangen moet worden. Als je de datum toch kwijt bent, contacteer dan de arts die het spiraal heeft ingebracht. Die heeft die informatie zeker ter beschikking.

Elke vrouw kan een koperspiraaltje gebruiken, ook als je nog niet zwanger geweest bent.

Prijs?

Het koperspiraal kost tussen de € 47 en € 129, afhankelijk van het merk. Aangezien het koperspiraaltje 5 tot 10 jaar werkt, komt dit neer op € 9 à € 26 per jaar. Er is geen terugbetaling door de ziekteverzekering.

Bij sommige ziekenfondsen krijg je een extra tegemoetkoming als je anticonceptie koopt. Het gaat vaak om een jaarlijkse tegemoetkoming. Vraag naar de voordelen en voorwaarden bij jouw ziekenfonds.

Ben je jonger dan 25? Dan krijg je in België een korting van € 3 per maand op de meeste anticonceptie. Je krijgt deze korting als je voorbehoedsmiddelen koopt in de apotheek. Hierdoor zijn alle koperspiralen gratis als je jonger bent dan 25 jaar.

Hoe betrouwbaar is het koperspiraal?

Het koperspiraal is zeer betrouwbaar. De kans op zwangerschap is ongeveer 0.8%. Dit wil zeggen dat als 1.000 vrouwen gedurende 1 jaar het koperspiraaltje gebruiken, er ongeveer 8 zwanger worden.

Voor de indeling van de anticonceptiemiddelen baseren we ons op de studie van James Trussell. We hanteren de ‘typical use’ cijfers aangezien deze rekening houden met mogelijke gebruikersfouten en een typisch gebruik voorstellen (Trussell, 2011).

Voor- en nadelen van het koperspiraal

Voordelen

  • Zeer betrouwbaar.
  • Je hoeft weinig aan je anticonceptie te denken.
  • Nadat het koperspiraaltje verwijderd is, kan je onmiddellijk weer zwanger worden.
  • Het koperspiraal geeft geen extra risico op trombose (stolsel in de ader) of op hart- en vaatziekten.
  • Het koperspiraaltje kan ook gebruikt worden als noodanticonceptie. Als je onveilige seks hebt gehad, kan je naar je dokter gaan en vragen om een spiraal te laten plaatsen. Een koperspiraal werkt beter dan de noodpil.
  • Je kan het koperspiraaltje gebruiken als je borstvoeding geeft. Het bevat geen hormonen.

Nadelen

  • De eerste maanden kan je last hebben van bijwerkingen: langere menstruatieperiodes, toenemend of tussentijds bloedverlies en buikpijn. Je baarmoeder moet dan nog wennen aan het spiraaltje. Die bijwerkingen kunnen ook blijvend zijn. Als dit je stoort, kan je overwegen om het spiraal te laten verwijderen.
  • Je kan je menstruatie niet zelf regelen.
  • Het koperspiraal beschermt niet tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s). Gebruik dus ook een condoom als je met een nieuwe partner vrijt. Doe een soa-test bij je huisarts voor je zonder condoom vrijt.
  • Met het koperspiraaltje kan het zijn dat je meer vaginale afscheiding hebt.

Veelgestelde vragen

Zijn er verschillende koperspiralen?

Ja. De meeste koperspiralen bestaan uit een klein frame van plastic met koperdraad eromheen. Ze hebben de vorm van een T of ankertje. Ze worden verkocht onder verschillende merknamen. Ook de hoeveelheid koper verschilt. Er bestaat ook een koperspiraal met 4 of 6 koperen hulsjes die aan een chirurgische draad vastgemaakt zijn. Dat spiraaltje wordt verkocht onder de merknaam Gynefix.

Kan ik het koperspiraaltje laten verwijderen wanneer ik wil?

Het spiraaltje kan om het even wanneer makkelijk door je arts worden verwijderd. Let wel op want je kan dan onmiddellijk terug zwanger worden. Normaal gezien doet het verwijderen geen pijn.

Voel je het spiraaltje tijdens het vrijen?

Bij het vrijen kan de partner de draadjes voelen. Als het belangrijk is dat je partner niet weet dat je een spiraal hebt, dan moet je dit melden aan de arts die het spiraal inbrengt, zodat de draadjes heel kort kunnen afgeknipt worden.

Hoe groot is het koperspiraaltje?

Het koperspiraaltje is ongeveer 3 cm groot.

Kan je een tampon samen met een koperspiraal gebruiken?

Ja, dat kan zeker.

Kan je het spiraaltje verliezen?

Het is zeldzaam, maar het is mogelijk dat het spiraaltje wordt uitgestoten tijdens je menstruatie zonder dat je het opmerkt. Een ongewone verhoging van de bloeding tijdens je menstruatie kan betekenen dat het spiraaltje uitgestoten werd. Neem contact op met je arts als dat gebeurt.

Kan ik tijdens mijn maandstonden een menstruatiecup gebruiken?

Ja.

Let op: een gevulde menstruatiecup kan zich soms vacuüm zuigen. In principe kan je spiraaltje dus loskomen als je te bruusk aan de menstruatiecup trekt.

Volg deze stappen om dit te vermijden:

  • Trek voorzichtig aan de cup.
  • Voel je dat de cup vastgezogen is? Maak dan voor je verder trekt eerst een randje los. Zo kan er lucht in en breek je het vacuüm.
  • Let op dat je bij het verwijderen van je menstruatiecup geen spiraaldraadje vastgrijpt. Je kan dit vermijden door je arts te vragen de draadjes kort af te knippen.

Heb je hier toch nog vragen over? Bespreek het met je arts of gynaecoloog.

Wanneer kan ik een spiraal laten plaatsen na mijn bevalling?

Je kan een koperspiraal altijd laten plaatsen. Een koperspiraal bevat geen medicatie en heeft geen invloed op de borstvoeding.

Heeft het koperspiraal invloed op mijn menstruatiecyclus?

Nee, het koperspiraal werkt zonder hormonen en heeft daardoor geen invloed op je menstruele cyclus. Tijdens de eerste maanden na het plaatsen van het spiraaltje krijgen veel vrouwen zware of langdurige bloedingen. Die symptomen zijn meestal tijdelijk. Als ze blijven duren, contacteer dan je huisarts of gynaecoloog.

Kan ik mijn menstruatie uitstellen?

Nee, met het koperspiraal kan je je menstruatie niet uitstellen of vervroegen.

Klopt het dat het inbrengen van een koperspiraal heel pijnlijk is?

Dat verschilt van persoon tot persoon. Het kan soms pijnlijk zijn, soms helemaal niet.

Bij het inbrengen van het spiraaltje kan je een tijdelijke kramp voelen die van zeer korte duur is. Je kan altijd een uur voor het plaatsen van het spiraaltje een pijnstiller nemen. Dat kan eventuele pijn of krampen verminderen. 

Ervaar je pijn bij het plaatsen van je spiraal? Of ben je nerveus voor eventuele pijn? Bespreek dit zeker met je dokter.

Is het koperspiraal slecht voor mijn gezondheid?

Nee, het koperspiraal geeft geen extra risico op trombose (stolsel in de ader) of op hart- en vaatziekten.

Beschermt het koperspiraal onmiddellijk tegen zwangerschap?

Ja. Het koperspiraal beschermt je na plaatsing onmiddellijk tegen zwangerschap.

Kan je het koperspiraaltje gebruiken tijdens borstvoeding?

Ja, je kan het koperspiraaltje perfect gebruiken terwijl je borstvoeding geeft. Er is geen risico voor jou of je baby. Het koperspiraal heeft ook geen impact op de melkproductie.

Kan een veiligheidscontrole in een luchthaven het spiraaltje detecteren?

Nee. De veiligheidscontrole in een luchthaven kan het spiraaltje niet detecteren. Er zullen geen alarmbellen rinkelen. Je kan dus met een gerust hart door de veiligheidscontrole.

Mag je met een koperspiraal onder een MRI scan?

Ja, het koperspiraal is geen enkel probleem voor medische beeldvorming.

Bekijk ook deze anticonceptiemiddelen