Welk effect hebben hormonen in de pil of andere anticonceptie op je gezondheid?

Welke hormonen zitten er in de pil en andere anticonceptie?

Anticonceptiepil

De anticonceptiepil bevat 2 hormonen:

• Oestrogeen: zorgt voor een regelmatige menstruatie.
• Progesteron: voorkomt bevruchting.

Ze wordt daarom ook de combinatiepil genoemd.

De hormonen zijn nagemaakt (synthetisch).

Anticonceptiepleister en vaginale ring

De anticonceptiepleister en de vaginale ring bevatten gelijkaardige hormonen.

Minipil, prikpil en hormoonspiraal

In de minipil, de prikpil en het hormoonspiraal zit enkel synthetisch progesteron. Dit zijn POP’s of progesteron-only middelen.

Is anticonceptie met hormonen gezond of ongezond?

Het effect van hormonale anticonceptie op de gezondheid is al veel onderzocht. 

Wat toont het onderzoek aan?

• Hormonale anticonceptie geeft een licht verhoogd risico op een aantal aandoeningen.
• Maar deze anticonceptie heeft anderzijds een beschermend effect tegen een aantal andere aandoeningen.

Over het algemeen blijkt dat vrouwen die hormonale anticonceptie nemen niet ongezonder zijn dan vrouwen die dat niet gebruiken.

Invloed en bijwerkingen zijn heel verschillend

• Van persoon tot persoon
• Van maand tot maand
• Per anticonceptiemiddel

Meer info over bijwerkingen

• Lees de bijsluiter goed.
• Kijk op de anticonceptiewijzer. Kies een anticonceptiemiddel. Bij 'voordelen en nadelen' lees je meer over mogelijke bijwerkingen. 

Veel last van bijwerkingen? Bespreek het met je arts

• Bespreek met je arts om van anticonceptie te wisselen. De anticonceptiewijzer kan je helpen. 
• Moet je andere medicatie nemen? Vertel je arts dat je hormonale anticonceptie neemt. 
• Ben je de hormonen moe en wil je ermee stoppen? Heb je geen kinderwens? Bespreek met je arts hoe je een zwangerschap kan voorkomen.

Kanker en hormonale anticonceptie

Geeft anticonceptie zoals de combinatiepil, pleister of vaginale ring meer kans op kanker? In deze anticonceptie zit oestrogeen en progesteron.

Sommige kankers en goedaardige tumoren komen minder vaak voor als je deze anticonceptie neemt:

Eierstokkanker

Als je deze anticonceptie neemt, heb je 50% minder kans dat je deze kanker krijgt. Zelfs 20 jaar nadat je stopt, heb je 50% minder kans om tumoren op je eierstokken te krijgen.

Baarmoederlichaam- of endometriumkanker

Als je deze anticonceptie neemt, heb je 50% minder kans dat je deze kanker krijgt. Zelf 20 jaar nadat je stopt, heb je 50% minder kans om een tumor te krijgen in de binnenste slijmvlieslaag van de baarmoeder.

Darmkanker

Deze anticonceptie beschermt je een beetje tegen darmkanker, maar het is niet duidelijk op welke manier dat precies gebeurt.

Goedaardige tumoren

Ook goedaardige borstgezwellen, goedaardige gezwellen op de baarmoeder, cysten op de eierstokken komen minder vaak voor als je deze anticonceptie gebruikt.

Een aantal kankers komen (misschien) meer voor:

Leverkanker

• Levercarcinoom of ‘primaire’ leverkanker' is een kwaadaardige tumor in de lever. Die komt meer voor bij gebruikers van de combinatiepil, pleister of vaginale ring. 
• Ook leveradenoom, een goedaardige tumor in de lever, komt meer voor als je deze anticonceptie gebruikt. Gelukkig gaat het om erg zeldzame aandoeningen.

Borstkanker

• Sommige vrouwen die deze anticonceptie nemen, hebben een verhoogd risico op borstkanker, maar dat is niet helemaal zeker. Het negatieve effect daalt sneller daalt als je stopt. 10 jaar later is er geen verhoogd risico meer.
• Borstkanker komt vooral op latere leeftijd voor, wanneer de meeste vrouwen al meer dan 10 jaar gestopt zijn met deze anticonceptie. Daarom leidt het licht verhoogd risico gelukkig niet tot veel bijkomende gevallen van borstkanker.

Baarmoederhalskanker

• Je krijgt niet sneller baarmoederhalskanker als je de combinatiepil, pleister of vaginale ring gebruikt.
• Maar als je baarmoederhalskanker krijgt en je neemt deze anticonceptie, dan evolueert de kanker wel sneller.
• Laat daarom regelmatig een uitstrijkje nemen bij je huisarts of gynaecoloog. Als baarmoederhalskanker sneller vastgesteld wordt, is de tumor ook makkelijker te behandelen.

Hart- en vaatziekten en hormonale anticonceptie

Hormonale anticonceptie bevat oestrogeen. Dat heeft een invloed op hart en bloedvaten. Dit zijn de belangrijkste effecten:

Verhoogde bloeddruk 

Bij sommige vrouwen leidt gebruik van hormonale anticonceptie tot een hogere bloeddruk. En een hogere bloeddruk is een bijkomende risicofactor voor hart- en vaatziekten.

Bloedklonters

Oestrogeen doet bloed sneller klonteren. Daardoor kunnen er iets makkelijker bloedklonters ontstaan in de aders en slagaders. Daarom bevat de pil zo weinig mogelijk oestrogeen. 

Het risico is het grootst in het eerste jaar, maar blijft licht verhoogd zolang je de hormonale anticonceptie gebruikt. Het risico neemt toe met de leeftijd, je gewicht (BMI) en als je rookt.

Hoe weet je of je verhoogd risico hebt? Je arts bepaalt dat met enkele vragen. In dat geval gebruik je deze anticonceptie beter niet.

Hartinfarct of herseninfarct

Door het gebruik van hormonale anticonceptie kunnen er klonters ontstaan in een slagader. Daardoor kan je een infarct krijgen.

Bij jonge vrouwen zijn deze aandoeningen eerder zeldzaam.

Leveraandoeningen en anticonceptie met hormonen

Hormonale anticonceptie heeft een invloed op het functioneren van de lever:

Geelzucht

In zeldzame gevallen leidt de pil tot geelzucht. Als je geelzucht krijgt, kies je beter een ander anticonceptiemiddel zonder hormonen.

Levercarcinoom

Een zeldzame, kwaadaardige tumor in de lever die meer voorkomt bij gebruikers van hormonale anticonceptie.

Leveradenoom

Een zeldzame, goedaardige maar heel gevaarlijke tumor in de lever die meer voorkomt bij gebruikers van hormonale anticonceptie.

Gewicht: doen hormonen in anticonceptie je verdikken? 

Sommige vrouwen denken dat ze dikker worden door hormonen in anticonceptie. Maar het is niet wetenschappelijk bewezen. 

Bij een klein aantal vrouwen zorgt het progesteron er wel voor dat je meer vocht ophoudt. Daardoor kan je gewicht een beetje verhogen.

Sommige pilgebruikers vallen zelfs elke maand een beetje af in de pilvrije periode. Sowieso verdwijnt dit vocht als je stopt met de anticonceptie. 

Twijfel je? Ga naar de dokter. Die kan je iets anders voorschrijven:

• Een pil met een andere samenstelling
• Of een ander anticonceptiemiddel
   

Libido: heb je door hormonale anticonceptie minder zin in seks?  

Meer of minder zin in seks heeft met veel zaken te maken. Hormonen hebben maar een klein effect. Sommige vrouwen die hormonale anticonceptie nemen, krijgen minder zin in seks, andere meer. 

Er zijn studies die aantonen dat het mannelijk hormoon daalt in het lichaam door hormonale anticonceptie. Of dat er dan signaalstoffen anders reageren in de hersenen. Dat zou kunnen leiden tot een lager libido. Maar andere studies spreken dat tegen. 

Denk je dat anticonceptie je zin in seks beïnvloedt? Raadpleeg dan je dokter. Die kan je een pil met een andere samenstelling of een ander anticonceptiemiddel aanraden. 

Hersenen: heeft hormonale anticonceptie effect op je brein? 

Ook hier is het onderzoek niet eenduidig.

• Sommige onderzoekers vonden dat vrouwen die hormonale anticonceptie nemen beter toevallige woorden kunnen onthouden dan vrouwen die geen hormonale anticonceptie namen.
• Andere onderzoekers vonden dat hormonen een invloed hebben op de hersenstructuren voor het herkennen en aanleren van angst. Zij vroegen zich af hoe hormonale anticonceptie de ontwikkeling van het jonge brein van pubers beïnvloedt.

Er is dus een grote nood aan onderzoek bij die leeftijdsgroep.

Emoties: maakt hormonale anticonceptie sneller depressief? 

Dat kunnen onderzoekers niet besluiten uit wetenschappelijk onderzoek.

Hormonen in anticonceptie, natuurlijke hormonen en andere zaken beïnvloeden elkaar. Het blijft dus moeilijk voor onderzoekers om te zegen dat een depressie het gevolg is van hormonen of van gebeurtenissen in iemands leven.  

Heb je al eens een depressie gehad? Of iemand uit je familie? Vertel dit dan aan je huisarts. Zo kan je samen op zoek naar het anticonceptiemiddel dat bij je past. 

Meer onderzoek is nodig

Sommige vrouwen vinden onmiddellijk de anticonceptie die best bij hen past. Andere vrouwen moeten langer zoeken. 

Onderzoek naar hormonale anticonceptie blijft voor onderzoekers moeilijk om te doen.

• Je hebt een grote groep mensen nodig voor het onderzoek.
• Je moet die personen over een lange tijd kunnen volgen.
• Andere factoren kunnen een rol spelen. Bij emotioneel of mentaal welbevinden bijvoorbeeld kunnen stress of liefdesverdriet een invloed hebben op de testpersonen.

Zo geeft onderzoek nog te vaak tegenstrijdige resultaten. 

Sensoa ijvert voor meer onderzoek naar individuele reacties van vrouwen op hormonale anticonceptie. Hoe beter we die kunnen voorspellen, hoe makkelijker de zoektocht wordt.

Ben je zelf arts of hulpverlener? Breng anticonceptie en gezinsplanning ter sprake.

Lees meer over seksuele gezondheid in de artsenpraktijk en gebruik de Onder 4 Ogen gespreksmethode.