Genitale wratten zijn het gevolg van een infectie met bepaalde types van het HPV virus. Dit virus wordt door seksueel of door intiem contact (huid tegen huid) overgedragen.

Genitale wratten is momenteel de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening (soa). Acht op de tien mensen komt ooit in aanraking met HPV (humaan papillomavirus).

Er bestaan meer dan honderd types van HPV. Niet iedereen die het virus oploopt, krijgt wratten. Bepaalde types van HPV kunnen kanker veroorzaken.

Genitale wratten: symptomen

De besmetting verloopt meestal zonder klachten. Je merkt helemaal niet dat je besmet bent. Slechts 1 procent van de personen die in aanraking zijn geweest met het virus, krijgt de typische wratjes.

De symptomen van genitale wratten zijn bij vrouwen en mannen dezelfde:

  • De wratjes komen voor op en rond de geslachtsdelen en de aars.
  • Ze kunnen onregelmatig van vorm zijn ('bloemkoolachtige' gezwelletjes), maar ze kunnen ook voorkomen in de vorm van kleine bultjes, rozige uitsteeksels of zelfs rode stipjes.
  • Ze kunnen onzichtbaar zijn wanneer ze inwendig zitten, bijvoorbeeld in de vagina, de anus of de urinebuis.
  • Er kan jeuk, pijn of een branderig gevoel optreden.
  • De wratten ontstaan meestal enkele weken tot maanden nadat je in contact bent gekomen met het virus.

HPV-besmetting: gevolgen

Stel dat je besmet bent met HPV: wat kan er dan gebeuren?

1 Het lichaam ruimt op

De meeste mensen komen de HPV-infectie zelf te boven, zoals bij een verkoudheid. Het eigen afweersysteem ruimt dan de geïnfecteerde cellen op. Het virus verdwijnt in deze gevallen spontaan na enkele maanden of jaren.

Je ontwikkelt geen symptomen, maar kan het virus gedurende een bepaalde tijd wel nog doorgeven aan iemand anders. 

2 Genitale wratten

De laag risico-types HPV (bekendst zijn de typen 6 en 11) zorgen voor genitale wratten.

3 Risico op kanker

De hoog risico-types HPV (bekendst zijn de typen 16 en 18, er zijn 12 types in totaal) kunnen kanker veroorzaken, in het bijzonder:

  • Baarmoederhalskanker
  • Peniskanker
  • Vulva-/vaginale kanker
  • Aarskanker
  • Mond- en keelkanker

Baarmoederhalskanker kan worden opgespoord met een uitstrijkje. Keelkanker wordt gelinkt aan orale seks (pijpen of beffen).

HPV is niet de voornaamste oorzaak van deze problemen, eerder een bijkomende risicofactor.

Genitale wratten: hoe kan je HPV krijgen?

HPV is één van de weinige soa's die ook zonder penetratieseks kan worden doorgegeven. Door intiem contact (huid op huid) kan HPV worden overgedragen, al is de kans nog steeds het grootst bij geslachtsgemeenschap of bij ander seksueel contact.

Je kan genitale wratjes bijvoorbeeld ook krijgen door:

  • Naakt tegen iemand aan te liggen
  • Iemand anders washandje of badhanddoek te gebruiken
  • In ongewassen beddengoed te slapen 
  • Bij het vingeren 

Een condoom vermindert de kans op besmetting met HPV, maar helpt niet voldoende. De wratjes kunnen immers ook in het schaamhaar, de schaamlippen of op de balzak voorkomen. Deze plekken kunnen niet worden afgedekt door het condoom. Ook kan het virus worden afgescheiden door de huid rondom de geslachtsdelen.

De beste bescherming tegen HPV is een vaccin.

Vaccin tegen HPV

Er zijn 3 verschillende vaccins tegen HPV. Ze beschermen elk tegen andere types van HPV. 

Deze vaccins werken preventief. Dat wil zeggen dat ze geen wratjes genezen, maar ze wel kunnen voorkomen.

Zowel jongens als meisjes worden best al op jonge leeftijd gevaccineerd tegen HPV. De vaccinatie inhalen op latere leeftijd kan ook.

Lees meer over het HPV-vaccin: voordelen, prijs, wanneer gratis, waar verkrijgen.

HPV virus en genitale wratten: diagnose

Het heeft op zich geen zin om via een bloedtest HPV op te sporen. Dit omdat de infectie veel voorkomt en vaak spontaan geneest. Diagnose gebeurt wel op de volgende manieren:

1 Wratjes opsporen

De arts herkent met het blote oog de wratjes door hun typische uitzicht. Maar niet alle genitale wratjes zitten uitwendig. Om wratjes die nog niet zichtbaar zijn op te sporen, kan de arts de plaatsen aanstippen met een speciale oplossing.

2 Uitstrijkje om abnormale cellen op te sporen

De arts neemt met een wissertje cellen van de baarmoederhals af en onderzoekt die op abnormale cellen. In België wordt aan vrouwen ouder dan 25 jaar aangeraden om om de drie jaar een uitstrijkje te laten afnemen. Dit is gratis. 

3 Specifieke HPV test

Deze methode spoort in plaats van afwijkende cellen rechtstreeks het virus op. Deze HPV test wordt in België meestal niet terugbetaald.

Je kan deze testen laten doen bij een huisarts of bij een gynaecoloog.

Wat moet je doen als je HPV hebt?

  • Vertel je recente sekspartner(s) dat je het virus draagt. Want zelfs wanneer je geen wratjes hebt, kun je het virus overdragen. Doe je dat liever niet? Bespreek dat dan met je arts. Die kan hen inlichten via een brief zodat jij anoniem blijft. Of vraag aan je arts om via Partneralert.be een bericht te versturen. 
  • Heb je momenteel een partner? Praat erover. Bespreek met je arts of vaccineren zin heeft. Het is belangrijk dat je als koppel goed bent geïnformeerd over het verloop van een HPV-besmetting. En dat je weet hoe je je kan beschermen. 
  • Laat je testen op andere soa's en bespreek een eventuele vaccinatie met je arts. 
  • Laat het verloop van je infectie opvolgen door een arts.

Genitale wratten: behandeling

De meeste mensen komen een HPV-infectie vanzelf te boven, net als bij een verkoudheid. Het immuunsysteem ruimt het virus zelf op en de wratten verdwijnen spontaan.

Als er toch wratjes blijven, zijn verschillende behandelingen mogelijk:

  1. Bevriezen: de arts kan de wratjes bevriezen door ze aan te stippen met vloeibare stikstof.
  2. Laser: als de wratjes groter zijn, kan de arts ze ook met behulp van lasertherapie wegsnijden.
  3. Zalf: de arts kan een crème voorschrijven die je zelf gedurende enkele weken op de wratjes aanbrengt.

Indien er nog restjes van het virus in je lichaam zitten, bestaat echter wel de kans dat de wratjes weer terugkeren.

Veelgestelde vragen

Waarom komt HPV zo vaak voor?

HPV is de meest voorkomende soa. Naar schatting tussen 70 en 80% van de seksueel actieve bevolking krijgt ooit een HPV-infectie.

Dit omdat HPV heel gemakkelijk wordt doorgegeven. Je hoeft er zelfs geen seks (in de vorm van penetratie) voor te hebben.

Vanaf je eerste partner heb je kans om besmet te raken met het virus. Hoe meer partners je al hebt gehad, hoe groter de kans wordt dat je besmet bent (geweest) met het virus.

Kan ik van mijn vaste vriend of vriendin HPV krijgen?

Ja.

Als je vriend of vriendin bv. al seksuele (of intieme) activiteiten had met andere partners voordat hij of zij jou kende, bestaat de kans dat hij of zij toen besmet is geraakt met het HPV-virus. Al is dat maanden of jaren geleden.

Als mijn lief besmet is met HPV of genitale wratten heeft, wil dat dan zeggen dat hij of zij recent is vreemdgegaan? 

Neen, dat hoeft niet zo te zijn.

Je partner kan al een hele tijd besmet zijn met dit virus zonder dat hij of zij ooit klachten heeft gehad. Het is een soa die heel vaak voorkomt.

Je partner kan het virus hebben opgelopen tijdens een vorige relatie. Hij of zij hoeft daarvoor zelfs geen seks gehad te hebben. HPV kan ook worden doorgegeven door bloot tegen iemand aan te liggen bijvoorbeeld. Ook door beddengoed of badlinnen te delen kan je met genitale wratjes besmet geraken, al is de kans hier wel kleiner.

Wat is het verschil tussen wratten op de huid en genitale wratten?

De genitale wratten zijn seksueel overdraagbaar en worden veroorzaakt door andere HPV-types (HPV-types 6 en 11) dan degenen die de gewone huidwratten veroorzaken (HPV-types 1, 2, 3, 4).  

Huidwratten kunnen dus geen genitale wratten veroorzaken, omdat ze door andere HPV-types worden uitgelokt. 

Genitale wratten gedijen het liefst in de genitale zone en waar het warm en vochtig is: op of in geslachtsdelen, tussen de billen, op of in de aars, in de mond en keel.

Huidwratten vind je niet in de slijmvliezen en ook omgekeerd: een wrat op je hand kan bv. geen genitale wrat zijn.

De HPV-types die wratten veroorzaken verschillen op hun beurt van de types die aanleiding kunnen geven tot kwaadaardige gezwellen zoals kanker aan de baarmoedermond, penis, vagina, keel of mond.