• Je kan een soa krijgen van anale, vaginale en orale seks. 
  • Gebruik je een condoom? Dan heb je minder kans om een soa te krijgen. 
  • Bepaalde soa's krijg je door intiem huidcontact, contact met bloed of van moeder op kind. 

Snel naar

    Hoe worden soa's overgedragen?

    Soa's krijg je vooral door seks. Waarom? Omdat de bacterie, het virus of de parasiet aanwezig is in:

    • Sperma 
    • Voorvocht 
    • Vocht uit je vagina 
    • Bloed 
    • Slijmvliezen: de vochtige binnenkant van je penis, eikel, plasbuis, anus, vagina, mond en keel
    • Schaamhaar 
    • Huid 

    Op de volgende manieren kan je een soa oplopen:

    Seks zonder condoom

    De kans is het grootst bij:

    • Anale seks: penis in anus
    • Vaginale seks: penis in vagina
    • Orale seks: penis in mond (pijpen) of mond bij vagina (beffen)

    Je kan een soa ook krijgen of doorgeven bij:

    Intiem huidcontact of zoenen

    De soa's herpes, HPV en schurft kan je krijgen door intiem huidcontact.

    Herpes en syfilis kan je ook krijgen door een zoen of een tongzoen met iemand die op dat moment last heeft van:

    • Herpesblaasjes op de lippen
    • Een syfiliszweer in de mond

    Contact met bloed

    Je kan een hiv, syfilis, hepatitis B en C oplopen door contact met bloed. Dat kan gebeuren bij:

    • Gedeeld gebruik van injectienaalden
    • Prik- en snij-accidenten
    • Gemeenschappelijk gebruik van tandenborstels en scheermesjes

    Van moeder op kind 

    Sommige soa's kunnen overgedragen worden van moeder op kind. Dat kan tijdens de zwangerschap, bevalling of via de moedermelk bij borstvoeding. Dat is bij hiv, syfilis, hepatitis B, chlamydia, gonorroe en herpes. 

    Gedeeld gebruik van textiel

    Door bijvoorbeeld handdoeken of beddengoed te delen kan je deze soa's oplopen: 

    Houdt alle seks evenveel risico in?

    Nee. Sommige sekstechnieken houden meer risico in dan andere.

    Vaginale seks

    Dit is penis of vingers in vagina

    Vaginale seks houdt risico in voor alle soa's, en dat voor beide partners.

    Anale seks

    Dit is penis of vingers in anus

    Anale seks houdt risico in voor alle soa's, en dat voor beide partners.

    Pijpen en beffen

    Dit is mond bij penis, vagina of aars

    Pijpen en beffen houden minder risico in voor alle partners dan anale en vaginale seks. Maar je kunt chlamydia, gonorroe, herpes syfilis, HPV en hepatitis B wel doorgeven of krijgen. 

    Elkaar bevredigen

    Dit is iemand aftrekken of vingeren

    Elkaar bevredigen houdt alleen risico in als er contact is tussen sperma, vaginaal vocht of menstruatiebloed en de slijmvliezen van bijvoorbeeld eikel, vagina, aars.

    Of als er contact is tussen de slijmvliezen onderling. 

    Wrijfcontact

    Dit is zonder kleding met vagina, penis of aars tegen elkaar aanwrijven

    Je loopt je risico op HPV, genitale herpes, syfilis, chlamydia, gonorroe, schurft en schaamluizen. 

    Seksspeeltjes delen

    Is een seksspeeltje in contact is geweest met de slijmvliezen van vagina of anus van iemand anders? Breng je die daarna in in je eigen vagina of anus? Dan kan je een soa krijgen.

    Doe daarom een condoom over het speeltje. Gebruik een nieuw condoom wanneer het seksspeeltje van partner wisselt.

    Kussen en tongzoenen

    Kussen houdt risico in op besmetting met herpes. En in mindere mate met hepatitis B en syfilis als er bloed aan te pas komt. Of als die persoon een syfiliszweer in de mond heeft. 

    Plas- en poepseks

    Plas- en poepseks vormen alleen een risico als er bloed in de urine of stoelgang zit.

    Knuffelen en strelen

    Knuffelen en strelen zijn veilig voor de meeste soa's. Er is alleen risico op besmetting met schurft en schaamluis.

    Welke soa's kan je oplopen bij orale seks?

    Chlamydia

    Chlamydia kan je via beffen en pijpen doorgeven. Een condoom beschermt volledig.

    Herpes

    Je kan weinig doen om een besmetting met herpes via orale seks te voorkomen. Een beflapje of condoom beschermt niet volledig. Het enige dat echt helpt, is geen seks hebben wanneer er blaasjes zijn.

    Humaan papillomavirus (HPV)

    Het virus zit ook in speeksel en kan je dus via beffen en pijpen doorgeven. Een condoom beschermt niet volledig, maar verlaagt de kans op besmetting wel. Het HPV- vaccin biedt goede bescherming.

    Hepatitis A, B en C

    • Hepatitis A krijg je doordat je stoelgang in de mond krijgt. Bijvoorbeeld als je de anus van je partner likt.
    • Hepatitis B kan je krijgen door seks of door bloedcontact. Een condoom of beflapje helpt een besmetting te voorkomen.
    • Hepatitis C geeft enkel een (klein) risico bij contact tussen bloed en slijmvlies.

    Lees meer over hepatitis. 

    Syfilis

    Syfilis kan je krijgen door orale seks. Vooral wie wordt gepijpt loopt een risico. Een condoom beschermt niet volledig, maar verlaagt je risico wel.

    Gonorroe

    Na orale seks kan je besmet raken met gonorroe in de keel. Een condoom of beflapje beschermt hier volledig tegen.

    Hiv

    Je loopt weinig tot geen risico om hiv te krijgen door orale seks. Bij iemand die hiv-medicatie neemt en daardoor ondetecteerbaar is, is er geen kans op besmetting. 

      Hoe het risico op soa's verminderen bij orale seks?

      Hoe verlaag je je risico op een soa tijdens orale seks? Volg deze tips:

      • Neem geen sperma in de mond.
      • Slik geen sperma door.
      • Vermijd contact met bloed, zoals bij de menstruatie.
      • Doe geen orale seks als jij of je partner koortsblaasjes, aftjes of bloedend tandvlees heeft.
      • Poets en flos je tanden niet voor of na het pijpen of beffen. Het beschermt je niet extra. Integendeel, het maakt je mond net kwetsbaarder.
      • Wil je echt zeker zijn? Gebruik dan ook bij het pijpen en beffen een condoom of beflapje. 

      Sommige soa’s geven na orale seks geen of weinig symptomen. Heb je wisselende seksuele contacten? Ga dan regelmatig naar je huisarts voor een soa-test.

      Wanneer loop je meer risico op een soa? 

      Iedereen kan een soa krijgen. Maar je kan wel meer dan gemiddeld risico lopen. Wanneer bijvoorbeeld? 

      • Iemand met wie je seks had, heeft een soa.
      • Je hebt seks met een nieuwe partner en je weet niet of die een soa heeft.
      • Je hebt seks met verschillende mensen.
      • Je bent een man en je hebt seks met mannen.
      • Je bent jonger dan 25.
      • Je had seks met iemand die kortgeleden uit een land buiten Europa kwam of uit Oost-Europa.
      • Een sekspartner had recent seks met iemand die kortgeleden uit een land buiten Europa kwam of uit Oost-Europa.
      • Seks is je werk of je betaalt voor seks.
      • Je hebt wondjes in je vagina, anus of mond of op je penis.

      Hoe vermijd je een soa?

      De meest volledige manier om je te beschermen tegen soa's en hiv gaat in 3 stappen:

      1. Bescherm je met condoom of beflapje, door vaccinatie tegen hepatitis B en HPV, of neem preventieve medicatie tegen zoals PrEP tegen hiv.
      2. Laat je regelmatig testen.
      3. Toch een soa opgelopen? Laat je behandelen en verwittig je partner of partners. 

      Lees meer over bescherming tegen soa's - veilig vrijen

      Veelgestelde vragen

      Mijn partner heeft een soa. Wil dat zeggen dat die is vreemd gegaan?

      Niet noodzakelijk. 

      Vooral bij HPV of genitale herpes kan je partner het virus opgelopen hebben in een vorige relatie. Deze virussen kunnen een hele tijd in het lichaam aanwezig zijn zonder klachten te geven. De eerste uitbraak van herpes of genitale wratten komt misschien op een moment dat je partner een verlaagde weerstand heeft, bijvoorbeeld bij stress, vermoeidheid of ziekte.  

      Bespreek dit met je arts. Je kan je ook zelf laten testen op soa bij je huisarts.

      Wat is het pingpong-effect?

      Het pingpong-effect is wanneer jij en je partner om de beurt besmet raken met een soa. Dat kan gebeuren als één van jullie zich niet laat testen en behandelen. Dan kan je de soa dus weer doorgeven aan de ander.

      In de praktijk gaat dat zo: 

      • Je partner heeft klachten van een soa en laat zich behandelen.
      • Jij bent ook geïnfecteerd maar hebt geen klachten en laat je niet behandelen.
      • Eens je partner genezen is en jullie onbeschermde seks hebben, geef jij de soa terug door. 

      Het pingpong-effect komt vaak voor bij chlamydia en gonorroe. 

      Laat je dus altijd beiden testen en behandelen als één van jullie een soa heeft.

      Is het veilig om bloed te geven en krijgen?

      Ja, België heeft één van de veiligste bloedbanken ter wereld.

      Het Rode Kruis gebruikt steriele naalden en test alle bloeddonaties op hepatitis B en C, hiv en syfilis. 

      Sommige soa's zijn wel pas na een tijdje detecteerbaar in je bloed. Daarom wordt aan elke bloeddonor een vragenlijst voorgelegd om hun risico op soa's in te schatten. Als je bijvoorbeeld in de laatste vier maanden een tatoeage liet zetten of een nieuwe sekspartner had, mag je geen bloed geven.

      Door deze strenge selectie kan je zonder zorgen een bloedtransfusie krijgen in ons land.

      Waarom verhogen wondjes de kans op hiv of soa?

      Een beschadigde en geïnfecteerde huid verhoogt de kans op besmetting met hiv of een andere soa. Langs een wondje kan een infectie makkelijker binnendringen.

      • Bij orale seks maken aftjes of zweertjes in de mond je kwetsbaarder voor een soa-infectie. 
      • Bij anale seks ontstaan kleine scheurtjes in de wanden van de anus en endeldarm. Dat vergroot het risico op een soa. 
      • Bij vaginale seks kan een soa via het slijmvlies van de vagina of baarmoederhals in het bloed terechtkomen. Soa-kiemen aanwezig in bijvoorbeeld zweertjes, wratten, herpesblaasjes bevorderen de besmetting.