- Klein plastic voorwerp dat je arts of gynaecoloog in je baarmoeder plaatst
- 3 tot 5 jaar werkzaam
- Je menstruatie kan je niet zelf regelen
- Geen bescherming tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s)
Vergelijk het hormoonspiraaltje met het hormonaal implantaat
Betrouwbaarheid
Prijs ouder dan 25
€ 24 - € 29 per jaar
Prijs jonger dan 25
€ 0 - € 13 per jaar
Lees alles over het hormoonspiraaltje
Wat is het hormoonspiraaltje?
Het hormoonspiraaltje is een klein T-vormig voorwerp van plastic dat een arts of gynaecoloog in je baarmoeder plaatst. Sommige mensen noemen het ook een hormonaal spiraal of gewoon spiraaltje. In je baarmoeder geeft het spiraaltje continu een kleine hoeveelheid hormoon af. Dat hormoon zorgt ervoor dat je niet zwanger wordt.
Hoe werkt het hormoonspiraaltje?
Het hormoonspiraaltje geeft een kleine hoeveelheid progestageen af, een kunstmatig vrouwelijk geslachtshormoon dat vergelijkbaar is met progesteron. Dat hormoon zorgt ervoor dat:
- Zaadcellen niet meer door het slijm van de baarmoederhals geraken.
- Een bevruchte eicel zich niet in de slijmvliesbekleding van de baarmoeder kan nestelen.
Hoe laat je een hormoonspiraaltje plaatsen?
Je huisarts of gynaecoloog brengt het spiraaltje via de vagina in de baarmoeder. Dat gebeurt met een dun hulsje, waar het spiraaltje in zit.
Een uur voor het plaatsen van het spiraal kan je een pijnstiller nemen. Dat kan eventuele pijn of krampen verminderen. Vraag je huisarts om je een pijnstiller voor te schrijven ter voorbereiding van de plaatsing. Je kan ook vragen om een plaatselijke verdoving als je dat liever wil.
Het spiraaltje wordt geplaatst tijdens de eerste 7 dagen van de menstruatie. Je bent dan zeker niet zwanger en het spiraaltje is direct betrouwbaar.
Om het spiraaltje te kunnen inbrengen, vraagt de arts je om te gaan liggen met gespreide benen. Via een inwendig gynaecologisch onderzoek bepaalt je dokter de ligging en grootte van je baarmoeder. Dan wordt het speculum (eendenbek) in de vagina ingebracht om de baarmoedermond goed te kunnen zien. Met een staafje meet je arts de diepte van je baarmoeder. Dat kan een onaangenaam gevoel geven.
Daarna wordt het spiraaltje via een dun hulsje naar binnen geschoven. Het hulsje wordt weer teruggetrokken en de kleine draadjes aan het uiteinde van het spiraaltje worden op maat geknipt. Deze draadjes zijn nodig om het spiraaltje later weer te kunnen verwijderen. De draadjes hangen uit de baarmoedermond. Ze hangen niet uit je vagina: je kan dus op geen enkele manier zien dat je een spiraaltje hebt. Je kan de draadjes wel voelen.
Sommige vrouwen voelen na het plaatsen van het spiraaltje pijn of duizeligheid. Als je je goed voelt, mag je direct naar huis. Als het nodig is, kan je achteraf nog een pijnstiller nemen.
Hoe gebruik je het hormoonspiraaltje?
Tijdens het eerste jaar moet je het spiraaltje 2 keer laten controleren: 4 tot 12 weken na het plaatsen en 1 jaar na het plaatsen. Na het eerste jaar laat je je spiraal jaarlijks controleren, tenzij je dokter daar anders over beslist.
Je kan ook zelf controleren of het spiraaltje nog goed zit, liefst na de menstruatie. Als je je vinger diep in je vagina steekt, kan je met je vingertoppen de baarmoedermond voelen. Als je de draadjes voelt, zit het spiraaltje goed. Trek niet aan de draadjes! Want dan kan je het spiraaltje uit je baarmoeder trekken.
Als je een hard stukje in de baarmoedermond voelt, dan is dat het pootje van het spiraaltje. Het spiraaltje zit dan niet meer goed. Gebruik een condoom als je seks hebt en maak een afspraak bij je huisarts.
Noteer in je agenda wanneer het spiraaltje ingebracht is, en wanneer het vervangen moet worden. Als je de datum toch kwijt bent, contacteer dan de arts die het spiraal heeft ingebracht. Die heeft die informatie zeker ter beschikking.
Elke vrouw kan een hormoonspiraaltje gebruiken, ook als je nog niet zwanger geweest bent.
Voor het hormoonspiraaltje geplaatst wordt, moet je zeker zijn dat je geen ontsteking hebt van de vagina, de baarmoeder of de eierstokken. Sommige artsen zullen voor de plaatsing een test doen of antibiotica voorschrijven als er een risico op een ontsteking is.
Prijs?
Het hormoonspiraaltje kost tussen de € 119 en € 148, afhankelijk van het merk. Aangezien het hormoonspiraaltje 5 jaar werkt, komt dit neer op € 24 tot € 29 per jaar. Er bestaat een spiraal dat 3 jaar werkt (Jaydess®), dan komt de prijs op € 49 per jaar. Er is geen terugbetaling door de ziekteverzekering.
Bij sommige ziekenfondsen krijg je een extra tegemoetkoming als je anticonceptie koopt. Het gaat vaak om een jaarlijkse tegemoetkoming. Vraag naar de voordelen en voorwaarden bij jouw ziekenfonds.
Ben je jonger dan 25? Dan krijg je in België een korting van € 3 per maand op de meeste anticonceptie. Je krijgt deze korting als je voorbehoedsmiddelen koopt in de apotheek.
Hoe betrouwbaar is het hormoonspiraaltje?
Het hormoonspiraaltje is zeer betrouwbaar. De kans op zwangerschap is ongeveer 0.2%. Dat wil zeggen dat als 1.000 vrouwen gedurende 1 jaar het hormoonspiraal gebruiken, er ongeveer 2 zwanger worden.
Voor de indeling van de anticonceptiemiddelen baseren we ons op de studie van James Trussell. We hanteren de ‘typical use’ cijfers aangezien deze rekening houden met mogelijke gebruikersfouten en een typisch gebruik voorstellen (Trussell, 2011).
Voor- en nadelen van het hormoonspiraal
Voordelen
- Zeer betrouwbaar.
- Je hoeft weinig aan je anticonceptie te denken.
- Je menstruatie is vaak minder pijnlijk. Je verliest ook minder bloed. Bij sommige vrouwen verdwijnt de menstruatie.
- Nadat het spiraaltje verwijderd is, kan je onmiddellijk weer zwanger worden.
- Het spiraaltje geeft geen extra risico op trombose (stolsel in de ader) of op hart- en vaatziekten.
Nadelen
- De eerste 3 tot 6 maanden kan je last hebben van acne, hoofdpijn, duizeligheid en gezwollen borsten. Je lichaam moet dan nog wennen aan de lage dosis progestageen die het spiraaltje afgeeft.
- In de eerste 3 maanden kan je onregelmatig bloedverlies hebben.
- Je kan je menstruatie niet zelf regelen.
- Het hormoonspiraal beschermt niet tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s). Gebruik dus ook een condoom als je met een nieuwe partner vrijt. Doe een soa-test bij je huisarts voor je zonder condoom vrijt.
Veelgestelde vragen
Zijn er verschillende hormoonspiralen?
Ja. Er zijn hormoonspiralen beschikbaar met verschillende dosissen hormoon.
De meeste van die spiralen beschermen je gedurende vijf jaar tegen zwangerschap. Het laagst gedoseerde spiraal (Jaydess®) beschermt drie jaar.
Kan ik het hormoonspiraaltje laten verwijderen wanneer ik wil?
Ja. Het spiraaltje kan om het even wanneer makkelijk door je arts worden verwijderd. Normaal gezien doet het verwijderen geen pijn. Let wel op want je kan dan onmiddellijk terug zwanger worden.
Voel je het hormoonspiraaltje tijdens het vrijen?
Als het spiraaltje op de juiste plaats zit, voel je het niet zitten. Als je het wel voelt, check dan even bij je dokter of het spiraaltje op de juiste plaats zit.
Bij het vrijen kan je partner de draadjes eventueel voelen. Is het belangrijk dat je partner niet weet dat je een spiraal hebt? Zeg dat dan tegen de arts die het spiraal inbrengt, zodat die de draadjes heel kort kan afknippen.
Welke hormonen bevat het hormoonspiraaltje?
Het hormoonspiraaltje bevat levonorgestrel, dit is een soort progestageen.
Hoe groot is het hormoonspiraaltje?
Het hormoonspiraaltje is ongeveer 3 cm groot. Dat is ongeveer zo groot als een muntstuk van € 2.
Kan je een tampon samen met een hormoonspiraal gebruiken?
Ja, dat kan zeker.
Kan ik tijdens mijn maandstonden een menstruatiecup gebruiken?
Ja.
Let op: een gevulde menstruatiecup kan zich soms vacuüm zuigen. In principe kan je spiraaltje dus loskomen als je te bruusk aan de menstruatiecup trekt.
Volg deze stappen om dit te vermijden:
- Trek voorzichtig aan de cup.
- Voel je dat de cup vastgezogen is? Maak dan voor je verder trekt eerst een randje los. Zo kan er lucht in en breek je het vacuüm.
- Let op dat je bij het verwijderen van je menstruatiecup geen spiraaldraadje vastgrijpt. Je kan dit vermijden door je arts te vragen de draadjes kort af te knippen.
Heb je hier toch nog vragen over? Bespreek het met je arts of gynaecoloog.
Kan je het spiraaltje verliezen?
Het is zeldzaam, maar het is mogelijk dat het spiraaltje wordt uitgestoten tijdens je menstruatie zonder dat je het opmerkt. Een ongewone verhoging van de bloeding tijdens je menstruatie kan betekenen dat het spiraaltje uitgestoten werd. Neem contact op met je dokter als dat gebeurt.
Verhoogt het hormonaal spiraaltje de kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?
Nee, helemaal niet.
Wanneer kan ik een spiraal laten plaatsen na mijn bevalling?
Je kan een hormonaal spiraal laten plaatsen vanaf 6 weken na de bevalling. Het spiraaltje mag geplaatst worden terwijl je borstvoeding geeft.
Heeft het hormoonspiraaltje invloed op mijn menstruatiecyclus?
Ja, het hormoonspiraaltje heeft een invloed op je menstruatiecyclus. Er zijn verschillende mogelijkheden: je kan tussentijdse bloedingen krijgen, kortere of langere bloedingen, lichtere of zwaardere bloedingen of helemaal geen bloedingen.
Veel vrouwen krijgen vaak tussendoor een beetje bloedverlies. Of ze krijgen naast hun menstruatie lichte bloedingen tijdens de eerste 3 à 6 maanden na het plaatsen van het spiraal. Sommige vrouwen krijgen ook zware of langdurige bloedingen. Die symptomen zijn tijdelijk. Als ze blijven duren, contacteer dan je huisarts of gynaecoloog.
Over het algemeen neemt het aantal bloedingsdagen en de hoeveelheid bloedverlies geleidelijk af. Bij meer dan de helft van de vrouwen blijft de menstruatie uiteindelijk volledig weg.
Als het spiraaltje verwijderd wordt, worden je maandstonden weer normaal.
Kan ik mijn menstruatie uitstellen?
Nee, met het hormoonspiraal kan je je menstruatie niet uitstellen of vervroegen.
Is het normaal dat ik geen bloedingen meer heb?
Ja. Door het effect van het hormoon binnen de baarmoeder verdikt de binnenwand van de baarmoeder niet meer. En het is net die verdikking die wegvloeit tijdens je menstruatie. Als je een spiraal hebt en je menstruatie uitblijft, betekent het dus niet noodzakelijk dat je zwanger bent of de leeftijd van menopauze hebt bereikt.
Klopt het dat het inbrengen van een hormoonspiraal heel pijnlijk is?
Dat verschilt van persoon tot persoon. Het kan soms pijnlijk zijn, soms helemaal niet.
Bij het inbrengen van het spiraaltje kan je een tijdelijke kramp voelen die van zeer korte duur is. Je kan altijd een uur voor het plaatsen van het spiraaltje een pijnstiller nemen. Dat kan eventuele pijn of krampen verminderen.
Ervaar je pijn bij het plaatsen van je spiraal? Of ben je nerveus voor eventuele pijn? Bespreek dit zeker met je dokter.
Is het hormoonspiraaltje slecht voor mijn gezondheid?
Het hormoonspiraaltje geeft geen extra risico op trombose (stolsel in de ader) of op hart- en vaatziekten.
Zorgt het hormoonspiraaltje er voor dat ik mij depressief voel?
Dat kan bij sommige vrouwen het geval zijn. Maar het effect is heel klein en meestal tijdelijk.
Het hormoonspiraal geeft hormonen vrij in de baarmoeder. Deze hormonen worden vooral in de baarmoeder opgenomen. Een klein deel daarvan komt ook in het bloed terecht, wat angst of depressie kan veroorzaken.
Wetenschappers vinden hierover tegenstrijdige resultaten. Tijdens tests krijgen sommige vrouwen meer last van depressie met een hormonaal spiraaltje. Dat zijn vooral vrouwen die hier al eerder last van hadden. Andere vrouwen hebben net minder depressie wanneer ze het hormoonspiraal gebruiken. Bij sommige vrouwen heeft het spiraaltje helemaal geen invloed.
Onthoud dus vooral dat het hormoonspiraal een van de meest betrouwbare anticonceptiemiddelen is. Twijfel je toch? Vraag dan raad bij je huisarts.
Mag ik met een hormonaal spiraal onder een MRI scan?
Ja, het hormonaal spiraal is geen enkel probleem voor medische beeldvorming.
Beschermt het hormoonspiraaltje onmiddellijk tegen zwangerschap?
Als je het hormoonspiraaltje binnen 7 dagen na het begin van de menstruatie laat plaatsen, ben je direct na het inbrengen beschermd tegen zwangerschap.
Als je het spiraaltje niet tijdens je menstruatie laat plaatsen, moet je de eerste 7 dagen na het inbrengen een condoom gebruiken.
Kan ik het spiraaltje gebruiken tijdens borstvoeding?
Ja, je kan het hormoonspiraaltje perfect gebruiken terwijl je borstvoeding geeft. Er is geen risico voor jou of je baby.
Kan een veiligheidscontrole in een luchthaven het spiraaltje detecteren?
Nee, de veiligheidscontrole in een luchthaven kan het spiraaltje niet detecteren. Er zullen geen alarmbellen rinkelen. Je kan dus met een gerust hart door de veiligheidscontrole.