Hoe verloopt de menstruatiecyclus?

Wat is de menstruatiecyclus?

De menstruatiecyclus is de periode vanaf de rijping van een eicel tot de menstruatie. Die periode bestaat uit 4 fases. Omdat die 4 fases telkens opnieuw terugkomen, noemen we het een cyclus.

Menstruatiecyclus = 4 fases van rijping tot menstruatie

Vrouwen worden geboren met een grote voorraad eicellen. Elke maand rijpt een eicel.

De eicel rijpt en komt los. De wand van de baarmoeder verdikt. Daarin kan zich een bevruchte eicel nestelen. Als de eicel onbevrucht blijft, verdwijnt de verdikking. De onbevruchte eicel wordt samen met het bloed afgevoerd langs de vagina.

Dat is de menstruatiecyclus die bestaat uit 4 fases. De volledige cyclus herhaalt zich gedurende je hele vruchtbare periode: vanaf je eerste menstruatie tot aan de menopauze.

4 fases van de natuurlijke menstruatiecyclus

1. Rijping van de eicel of folliculaire fase
2. Eisprong of ovulatie: de rijpe eicel komt los van de eierstok en springt richting de eileider.
3. Baarmoederslijmvlies verdikt: de baarmoeder maakt zich klaar om de eventueel bevruchte eicel in te nestelen. Ook wel luteale fase.
4. Menstruatie: als de eicel niet bevrucht is, wordt ze weer afgevoerd met bloed.

Fase 1: De eicel rijpt (folliculaire fase)

De eicel rijpt in één van de eierstokken.

Als vrouw word je geboren met honderdduizenden eicellen in je 2 eierstokken. Vanaf de puberteit rijpt er één keer per maand in ongeveer 14 dagen in één van die eierstokken een eicel.

Hoelang een eicel rijpt, varieert bij de meeste volwassen vrouwen tussen 21 en 35 dagen. Bij jonge tieners is dit tussen de 21 en 45 dagen.  

Een eicel rijpt onder invloed van het hormoon oestrogeen.

Fase 2: De eicel komt los (eisprong of ovulatie)

Tijdens de eisprong of ovulatie komt de rijpe eicel los van de eierstok. Via de eileider daalt ze af in de baarmoeder. Vanaf dan kan ze bevrucht worden door een zaadcel.

De eisprong duurt 1 tot 2 dagen, en vindt gemiddeld plaats rond de 14e dag van de cyclus.

In deze fase ben je het meest vruchtbaar. 

Fase 3: Het baarmoederslijmvlies wordt dikker (luteale fase)

Je baarmoeder maakt zich klaar om een eventueel bevruchte eicel in te nestelen.

De baarmoeder maakt daarvoor extra slijmvlies aan.

Deze fase duurt gemiddeld 12 tot 14 dagen, ook bij vrouwen met een kortere of langere cyclus. 

In deze periode kan je last hebben van premenstrueel syndroom (PMS).

In deze fase produceert je lichaam vooral het hormoon progesteron.

Fase 4: Menstruatie (maandstonden)

Geen bevruchting = maandstonden

• Als er geen bevruchting was, stoot het lichaam het extra baarmoederslijmvlies en het onbevrucht eitje af. Dat veroorzaakt bloedverlies: de menstruatie. 
• De menstruatie duurt ongeveer 5 dagen. Daarna begint een nieuwe vruchtbaarheidscyclus.

Wel bevruchting = geen menstruatie meer

• Als je zwanger bent, begint je lichaam het zwangerschapshormoon (hCG) aan te maken. Je menstrueert dan niet meer. 
• Je kan in het begin van de zwangerschap nog wel een klein beetje bloed verliezen. Soms ontdek je daarom pas later dat je zwanger bent. 
• Als de eicel bevrucht werd, nestelt de bevruchte eicel zich in de baarmoederwand. Daar ontwikkelt de eicel zich eerst tot embryo, dan tot foetus en dan tot baby.

Hoelang duurt de menstruatiecyclus?

Een natuurlijke cyclus duurt gemiddeld 28 dagen, maar een cyclus van 25 dagen tot 35 dagen is ook perfect normaal. 

De menstruatiecyclus begint op de eerste dag van je menstruatie. Hij eindigt één dag voor je opnieuw menstrueert.

Vooral de eerste jaren van je menstruatie kan de cyclus onregelmatig zijn.

Heb je ook een cyclus als je hormonale anticonceptie gebruikt?

Nee. Als je hormonale anticonceptie gebruikt, dan heb je geen eisprong en menstruatiecyclus. Bijvoorbeeld bij de pil, hormoonspiraaltje, hormonaal implantaat.

Je hebt dan een kunstmatige menstruatie of onttrekkingsbloeding. 

Wanneer in je cyclus ben je vruchtbaar?

Hoeveel dagen voor en na de eisprong ben je vruchtbaar?

De rijpe eicel kan tot 24 uur na de eisprong bevrucht worden door een zaadcel. Een vrouw is dus vruchtbaar vanaf de eisprong tot 24 uur later.

Maar: zaadcellen kunnen tot 5 dagen overleven in je lichaam. Je kan dus zwanger worden als je seks had een paar dagen vóór je eisprong.

Wil je niet zwanger worden?

Als je een zwangerschap wil voorkomen, moet je dus op de dag van de eisprong én de dagen ervoor een vorm van anticonceptie gebruiken of niet vrijen. Bekijk ook de meest efficiënte anticonceptie die bij je past.  

Wil je wel zwanger worden?

Omdat sperma een overlevingstijd heeft van 5 dagen, heb je als koppel de meeste kans op een zwangerschap als je seks hebt op de dag van de eisprong en de 5 dagen ervoor

Lees meer over de vruchtbare periode. 

Wanneer komt mijn volgende eisprong?

Eén keer per maand heb je een eisprong, 12 tot 16 dagen voordat je weer begint te menstrueren.

Als je een heel regelmatige cyclus hebt, weet je wanneer je volgende menstruatie begint. Dan kan je ongeveer berekenen wanneer je eisprong plaatsvindt.

Maar er zijn weinig vrouwen met een cyclus die elke keer precies even lang duurt. Meestal varieert de lengte van de periode voor de eisprong. Je cyclus duurt dan bijvoorbeeld 28 dagen, de volgende maand 25 dagen en dan eens 30 dagen. 

Hoe onregelmatiger je cyclus is, hoe moeilijker het is om het moment van de eisprong te voorspellen. Je kan dan een ovulatietest of app gebruiken om te voorspellen wanneer je meest vruchtbaar bent.

Maar let op: dit is een minder betrouwbare anticonceptiemethode. Wil je niet zwanger worden, zoek dan een betrouwbaar anticonceptiemiddel. 

Welke symptomen gaan gepaard met de eisprong?

De meeste vrouwen merken de eisprong niet, maar anderen hebben toch wat last of pijn. 

Tijdens de eisprong merk je aan een aantal zaken dat je vruchtbaar bent:

• Je hebt meer slijmverlies. Dat slijm ziet er wat glibberig uit, een beetje zoals rauw eiwit. Het is rekbaar en elastisch.
• Je lichaamstemperatuur stijgt en is hoger dan gemiddeld.
• De baarmoedermond gaat iets hoger in de schede liggen, waardoor je hem moeilijker kunt voelen.
• De baarmoedermond gaat een beetje openstaan en wordt zachter.

De meeste natuurlijke anticonceptiemethodes zijn gebaseerd op die lichamelijke veranderingen. 

Veelgestelde vragen over de menstruatiecyclus