De menopauze begint als je een jaar lang geen menstruatie meer hebt gehad. Bij de meeste vrouwen is dat tussen 45 en 55 jaar. 

Na de menopauze ben je niet langer vruchtbaar.

Wat is de menopauze?

De menopauze treedt op wanneer de eierstokken niet langer oestrogenen kunnen produceren, waardoor het voorplantingssysteem langzamerhand zijn functie verliest. 

Strikt genomen is de menopauze de laatste menstruatie. Vanaf dat moment is de vrouw postmenopauzaal. Na de menopauze produceert het vrouwelijk lichaam lagere concentraties geslachtshormonen.

Hoe kondigt de menopauze zich aan?

Vrouwen stoppen niet van de ene op de andere dag met menstrueren. Daar gaat een overgangsperiode aan vooraf. Een vrouw in haar overgangsperiode menstrueert veel minder regelmatig. Bijvoorbeeld de ene maand wel en de andere niet.

De schommelingen in de hormoonproductie kunnen plotse warmteopwellingen ('vapeurs' of 'opvliegers') veroorzaken. Ook stemmingswisselingen, slapeloosheid, concentratieverlies, hoofdpijn en vermoeidheid komen in die periode veel voor.

Menopauze: lichamelijke gevolgen

  • Het weefsel van de binnenste schaamlippen en van de clitoris, vagina en urinebuis wordt dunner.
  • Dat kan leiden tot een droge, geïrriteerde vagina en extra afscheiding.
  • De baarmoeder, eileiders en eierstokken worden kleiner.
  • Huid, schaamlippenvagina en borsten kunnen enigszins verschrompelen of verkleinen.
  • De kans op osteoporose neemt toe: dat is een aandoening waardoor botten fragieler worden en sneller kunnen breken.
  • Bij sommige vrouwen kan ongewild urineverlies optreden.

Neem contact op met je dokter als je veel last ondervindt van de menopauze. 

Menopauze: seksuele gevolgen

Na de menopauze kan het vaginaslijmvlies dunner worden. Vrouwen in de menopauze kunnen last hebben van een droge, geïrriteerde vagina. Dat kan pijn veroorzaken bij penetratie. Glijmiddel kan dan een oplossing bieden.

Over hoe seks over het algemeen na de menopauze beleefd wordt, spreken wetenschappers elkaar nog tegen. Enerzijds veronderstellen sommigen dat de zintuiglijke gevoeligheid minder wordt, waardoor vrouwen verminderd seksueel reageren bij aanraking, streling en fysieke seksuele stimulatie.

Anderzijds blijkt uit onderzoek dat de subjectieve beleving van opwinding gelijk kan blijven evenals het vermogen om seksueel opgewonden te geraken.

Hoe komt het dat vrouwen stoppen met menstrueren?

Bij de geboorte hebben meisjes 1 miljoen  eicellen. Die zijn opgeslagen in de eierstokken. Dat aantal neemt langzaam maar zeker af.

Tijdens de puberteit heeft een gemiddeld meisje nog maar 400.000 eicellen over. Hoewel er tijdens elke cyclus maar één eitje uitrijpt, gaan er bij elke cyclus honderden eitjes verloren.

Op een zeker moment zijn er geen eitjes meer over en stopt de menstruele cyclus. Vanaf dan ben je niet langer vruchtbaar.

Oorzaken van vervroegde menopauze

Men spreekt van vervroegde menopauze als de menopauze zich voordoet vóór de leeftijd van 40 jaar.

In de meeste gevallen ontstaat een prematuur ovarieel falen, omdat de eitjesreserve in de eierstokken voortijdig uitgeput is. Waarom dit gebeurt is niet altijd duidelijk.

Een vervroegde menopauze kan ook andere oorzaken hebben naast de gewoonlijke uitputting van de eitjesreserve:

  • Behandeling tegen kanker (chemotherapie of radiotherapie) kan ook leiden tot onvruchtbaarheid en de menopauze inlassen.
  • Het chirurgisch verwijderen van de eierstokken (zoals behandeling bij specifieke kankers of cysten) heeft ook als gevolg dat je in een ‘kunstmatige’ menopauze gaat. 

Als je jonger dan veertig bent en vier maanden geen menstruatie hebt gehad (zonder dat je zwanger bent), neem dan contact op met je arts voor een diagnose.

Andropauze: menopauze bij mannen?

Mannen worden natuurlijk ook ouder en dat houdt eveneens hormoonwijzigingen in. Maar een echte menopauze is dit niet, want het betekent niet het einde van de vruchtbaarheid. Als man blijf je sperma aanmaken. Je bent dus ook op latere leeftijd vruchtbaar.

Wel begint de zaadkwaliteit te dalen vanaf de leeftijd van 45 jaar. Na verloop van tijd kan het ook moeilijker worden om een erectie te krijgen en aan te houden. Dat bemoeilijkt bevruchting.

Andropauze ontstaat wanneer de concentratie van mannelijke hormonen in het bloed afneemt. De productie van testosteron daalt, terwijl dat er zich een toename van het vrouwelijk hormoon oestradiol kan voordoen.

Klachten bij de andropauze

De andropauze veroorzaakt een syndroom: Partial Androgen Deficiency of the Aging Male (PADAM). Dit bestaat uit enkele algemene en meer specifieke klachten.

Algemene klachten:

  • verminderde vitaliteit en spierkracht
  • stemmingswisselingen
  • vermoeidheid, lusteloosheid
  • slaapstoornissen
  • verminderd concentratievermogen

Specifieke klachten:

PADAM komt vooral voor bij mannen tussen de 50 en 70.