Je kan jezelf en je partner beschermen tegen soa's door met een condoom te vrijen en je regelmatig laten testen. Voor sommige soa's bestaat er ook een vaccin.

Condooms beschermen tegen de meeste soa's 

Veilig vrijen doe je door een condoom te gebruiken bij vaginale en anale seks.

Het risico op een soa-besmetting daalt ook als je een condoom of beflapje gebruikt bij orale seks (pijpen en beffen).

Het condoom beschermt:

Hoe doe je dat, veilig vrijen?

Soa's worden vooral overgedragen via sperma, vaginaal vocht, bloed en contact tussen de slijmvliezen. Met een condoom vermijd je dat besmet vocht in contact komt met de slijmvliezen.

Hoe vrij je veilig?

  • Gebruik bij vaginale seks (penis in vagina) een condoom.
  • Gebruik bij anale seks (penis in aars) een condoom. Bij voorkeur in combinatie met een glijmiddel op water- of siliconenbasis. Zo verklein je de kans dat het condoom scheurt
  • Gebruik bij orale seks een condoom of beflapje als je geen enkel risico wil lopen. Door geen sperma of menstruatiebloed in de mond te nemen, beperk je het risico op een hiv-besmetting. Doe niet aan orale seks als jij of je partner koortsblaasjes heeft.
  • Vermijd bij masturbatie of gebruik van speeltjes contact met (menstruatie)bloed of sperma. Speeltjes kun je ontsmetten of je kunt er een condoom over doen.

Je vrijt ook veilig:

  • als jij en je vaste partner beiden negatief zijn getest op soa's en niet (zonder condoom) vrijen met anderen
  • als je alleen streelt, zoent, tongzoent, knuffelt, masseert, masturbeert of elkaar met de hand bevredigt. 

Let op: Enkel een condoom gebruiken beschermt onvoldoende tegen ongeplande zwangerschap. Om écht veilig te vrijen, gebruik je naast een condoom best ook een ander anticonceptiemiddel zoals de pil of een spiraal.

Let ook op voor mpox (apenpokken): het condoom beschermt slechts gedeeltelijk tegen overdracht. Lees de adviezen om de risico's op apenpokken te beperken.

Veilig vrijen tussen vrouwen

Weet je niet zeker of je zelf of je partner een soa of hiv heeft? Dan zijn volgende tips nuttig om jezelf en je partner te beschermen:

  • Zorg dat je eigen vaginavocht niet in contact komt met het vaginavocht van je partner.
  • Gebruik je eigen seksspeeltjes. Reinig je seksspeeltjes met water en zeep als je ze samen gebruikt. Of doe een condoom om het seksspeeltje als je geen water bij de hand hebt.
  • Gebruik een beflapje bij orale seks, zeker tijdens de menstruatie.
  • Laat je testen op soa's en vraag van je sekspartner hetzelfde.

Komen soa's en hiv vaak voor bij lesbiennes?

Hiv komt niet voor bij vrouwen die uitsluitend seks hebben met vrouwen.

Herpes en HPV kunnen wel door seks tussen vrouwen worden doorgegeven. 

Als je seks hebt met een vrouw die ook seks heeft met mannen, kan je in contact komen met soa's zoals:

Hoe zeggen dat je veilig wil vrijen?

Praten over condoomgebruik is niet altijd even vanzelfsprekend. Hoe begin je erover?

Enkele tips:

  • Bedenk vooraf hoe je met je partner over condooms gaat praten en wat je gaat zeggen. 
  • Zeg "Ik heb geen soa en ik wil dat graag zo houden"
  • Je kan ook zeggen: “Ik vrij alleen met condoom.”
  • Zegt je sekspartner "Vertrouw je me soms niet?" Een condoom gebruiken heeft niets te maken met 'niet vertrouwen', eerder met goed zorg dragen voor jezelf en je sekspartner.
  • Bepaal op voorhand hoe je omgaat met een partner die geen condoom wil gebruiken: Ga je niet vrijen? Ga je dan enkel veilige sekstechnieken gebruiken zoals kussen, strelen, elkaar masturberen? Of ga je argumenteren om toch een condoom te gebruiken?
  • Pak gewoon een condoom en doe die bij jezelf of bij je partner om. Je hoeft dan niet te praten en het is meteen duidelijk wat je bedoelt.
  • Zorg dat je altijd condooms bij hebt. Ook al ben je niet van plan met iemand naar bed te gaan.

Kan ik het condoom weglaten in mijn relatie?

Als je een vaste partner hebt, kan je het condoom achterwege laten als:

  • jullie allebei negatief zijn getest op soa's
  • en jullie allebei niet (of alleen veilig) vrijen met andere partners
  • en jullie andere anticonceptie gebruiken om een ongeplande zwangerschap te voorkomen in een heteroseksuele relatie

In alle andere gevallen, is het aan te raden om een condoom te gebruiken bij seksuele contacten. Omdat je nooit zeker kunt zijn dat degene met wie je vrijt geen hiv of andere soa's heeft.

Als je stopt met condooms in een relatie, maak dan goede afspraken met je partner. Je vrijt alleen met elkaar of je vrijt met anderen altijd veilig. Anders lopen jullie alsnog risico op een soa.

Vaccin beschermt tegen hepatitis en HPV

Voor een aantal soa's bestaat er een vaccin. Het vaccin zorgt ervoor dat je lichaam antistoffen ontwikkelt als het in contact komt met een specifieke ziekte. Zo raak je niet besmet. 

Er bestaan vaccins tegen:

Vraag aan je arts of je in aanmerking komt voor deze vaccins. 

PEP en PrEP bij hoog risico op hiv

PEP is een medicijnenkuur die een arts kan voorschrijven als je een groot risico op hiv-besmetting hebt gelopen. Die kuur kan onder bepaalde voorwaarden beletten dat hiv zich in het lichaam nestelt.

PrEP (hiv-medicijnen nemen voor je aan hiv wordt blootgesteld) voorkomt een besmetting met hiv voor die plaatsvindt. PrEP is enkel beschikbaar voor mensen met een hoog risico op hiv-besmetting. Bekijk of je in aanmerking komt voor PrEP.

Veilig vrijen op reis

Ook wanneer je op vakantie gaat, is veilig vrijen belangrijk. Volg deze tips om je te beschermen tegen soa's in het buitenland:

  • Neem je eigen condooms mee op reis. Vooral buiten Europa is het soms moeilijk om kwalitatieve condooms te vinden met een CE-label.
  • Neem condooms mee in je handbagage tijdens de vlucht. De lage temperatuur in de laadruimte van een vliegtuig kan ze beschadigen.
  • Laat je voor je reis vaccineren tegen hepatitis B en HPV. 
  • Bereid je voor om ook op vakantie te onderhandelen over veilig vrijen. Zoek desnoods op voorhand op hoe je dat aanpakt in een andere taal.

Heb je toch tijdens je vakantie onbeschermde seks gehad? Maak dan thuis meteen een afspraak met je huisarts en laat je testen op soa's en hiv. 

Veelgestelde vragen

Welke seks vormt het hoogste risico op soa's?

Vaginale en anale seks vormen het grootste risico voor soa's. Voor beide partners.

Bij orale seks is het risico op hiv-besmetting relatief klein als het mondslijmvlies intact is en als er geen bloed of sperma in de mond komt. Maar om besmetting met andere soa's te voorkomen is condoomgebruik ook bij orale seks aan te raden.

Welke sekstechniek het meeste risico inhoudt, verschilt van soa tot soa.

 

Loop ik als trans persoon meer risico op soa's en hiv?

Veilig vrijen blijft belangrijk om soa’s te voorkomen, ongeacht of je operaties had of niet. Soa’s kunnen zowel via sperma als bloed of ander lichaamsvocht doorgegeven worden.

Door veilig te vrijen en je regelmatig te laten testen, bescherm je jezelf en je partner(s) tegen soa’s en hiv.

Meer informatie over veilig vrijen voor trans personen vind je bij Transgender Infopunt.

Werkt besnijdenis als bescherming tegen soa's?

In beperkte mate.

Uit verschillende studies blijkt dat besneden mannen minder risico zouden lopen op besmetting met hiv.

In sub-Saharaans Afrika, waar hiv aanzienlijk meer voorkomt, is besnijdenis een manier om de kans op een hiv-besmetting te verlagen. Maar het biedt geen zekerheid. In België wordt deze praktijk niet aanbevolen.

Een verklaring is dat bij besneden mannen het slijmvlies van een deel van de eikel vereelt. Daardoor raakt het virus moeilijker door het slijmvlies van de eikel.