• De menopauze is het moment dat je een jaar lang geen menstruatie meer had. Meestal is dat tussen 45 en 55 jaar. 
  • Bij mannen neemt de productie van testosteron af vanaf 45 jaar. We spreken over de andropauze. (ook wel penopauze). 
  • Menopauze of andropauze hebben een invloed op je seksualiteit. Maar je kan nog altijd opgewonden raken en orgasmes krijgen. 

Snel naar:

    Wat is de menopauze?

    Vrouwen zeggen vaak 'Ik ben in de menopauze' maar eigenlijk klopt dit niet.

    Wat we meestal 'menopauze' noemen, bestaat eigenlijk uit 3 fases:

    • De perimenopauze of overgang: start rond 45 jaar
    • Het moment van de menopauze: gemiddeld op 51 jaar
    • De postmenopauze: start rond 51 jaar

    Tijdens die fases wordt je menstruatie onregelmatig en stopt ze uiteindelijk. Je bent dan niet meer vruchtbaar. 

    Perimenopauze: eerste symptomen van de menopauze

    De perimenopauze is de overgangsfase van je vruchtbare periode naar de menopauze en postmenopauze.

    In de perimenopauze of overgang is de aanmaak van hormonen onregelmatig. Die schommelingen en tekorten zorgen voor klachten, zoals:

    • Onregelmatige menstruatie: bijvoorbeeld de ene maand wel, de andere niet
    • Slechter slapen
    • Opvliegers of 'vapeurs': je krijgt het plots heel warm en je zweet
    • Gewichtstoename
    • Stemmingswisselingen
    • Moeilijker concentreren
    • Hoofdpijn
    • Vermoeidheid

    Soms maak je in de perimenopauze te veel hormonen aan. Dan kan je  PMS-achtige klachten hebben, bijvoorbeeld gespannen borsten.  

    Wanneer is de menopauze en postmenopauze?

    De menopauze is het moment dat je precies 12 maanden geen menstruatie meer had. 

    Na de menopauze ben je als vrouw 'postmenopauzaal':

    • De voorraad eicellen is volledig uitgeput.
    • Je bent dus niet meer vruchtbaar.
    • Je maakt geen oestrogeen en progesteron meer aan. 

    De hormoonproductie ligt dus definitief stil. Je kan wel nog een aantal jaren overgangsklachten hebben. 

    Klachten rond de menopauze: wat kan je doen? 

    Voor en na de menopauze kan je last hebben van een aantal klachten:

    • Het weefsel van de binnenste schaamlippen en van de clitoris, vagina en urinebuis wordt dunner.
    • Dat kan leiden tot een droge, geïrriteerde vagina en extra afscheiding.
    • De baarmoeder, eileiders en eierstokken worden kleiner.
    • Huid, schaamlippen, vagina en borsten kunnen een beetje slapper worden of verkleinen.
    • De kans op osteoporose neemt toe. Je botten kunnen dan sneller breken. Het hormoon oestrogeen speelt namelijk ook een belangrijke rol in de botproductie.
    • Sommige vrouwen krijgen last van ongewild urineverlies.

    Heb je hier ook last van? Praat erover met mensen in je omgeving. Het kan helpen om info te zoeken bij je ziekenfonds of bij menopauze-consulenten. Ga naar je arts als je veel last ondervindt.. 

    Laat je onderzoeken

    Heb je klachten voor of na de menopauze? Je huisarts of gynaecoloog kan bepalen of je in de menopauze bent. Dat kan onder meer met volgende onderzoeken:

    • Gynaecologisch onderzoek
    • Bloedonderzoek
    • Mammografie
    • Meten van de botdensiteit: de stevigheid van je botten

    Probeer gezond te leven

    Een gezonde levensstijjl kan helpen om de klachten te verminderen:

    • Zorg voor een gezond en evenwichtig dieet.
    • Beweeg regelmatig.

    Hormonale behandeling als je dat wil

    De arts kan ook voorstellen om extra hormonen in te nemen. Zo kan je de schommelingen en tekorten in evenwicht brengen. Dit noemen we 'hormonale substitutiebehandeling'. De arts volgt je dan goed op.  

    Menopauze en seks

    Vrouwen beleven seks na de menopauze op verschillende manieren:

    • Je zintuiglijke gevoeligheid kan minder worden, Aanrakingen, strelingen of andere stimulatie voel je dan minder sterk aan.
    • Na de menopauze kan het vaginaslijmvlies dunner worden. Je kan dan last hebben van een droge, geïrriteerde vagina. Dat kan pijn veroorzaken bij penetratie. Heb je hier last van? Glijmiddel kan helpen.
    • Je seksleven wordt anders, maar je kan nog altijd opgewonden raken en orgasmes krijgen. 

    Vervroegde menopauze: oorzaken

    Als de menopauze zich voordoet vóór de leeftijd van 40 jaar, spreken we over vervroegde menopauze. 

    Eierstokken stoppen met werken

    Soms stoppen de eierstokken vroegtijdig met werken. In medische termen heet dat prematuur ovarieel falen. De eitjesreserve in de eierstokken is voortijdig uitgeput. Waarom dit gebeurt is niet altijd duidelijk.

    Behandeling tegen kanker of operatie

    Een vervroegde menopauze kan ook andere oorzaken hebben dan uitputting van de eitjesreserve:

    • Behandeling tegen kanker (chemotherapie of radiotherapie) kan ook leiden tot onvruchtbaarheid en zo de menopauze starten.
    • Het chirurgisch verwijderen van de eierstokken (zoals behandeling bij specifieke kankers of cysten) brengt je in een ‘kunstmatige’ menopauze. 

    Ben je jonger dan 40 jaar en had je al 4 maanden geen menstruatie, zonder dat je zwanger bent? Neem dan contact op met je arts voor een diagnose.

    Andropauze of penopauze bij mannen

    Net zoals de productie van het vrouwelijk hormoon bij vrouwen afneemt, zal ook de productie van testosteron bij mannen afnemen. Daarom spreken we ook van de andropauze.

    Maar dit betekent niet het einde van de vruchtbaarheid. Als man blijf je sperma aanmaken. Je bent dus ook op latere leeftijd vruchtbaar.

    Wel begint de zaadkwaliteit te dalen vanaf de leeftijd van 45 jaar. Na verloop van tijd kan het ook moeilijker worden om een erectie te krijgen en aan te houden. Dat bemoeilijkt bevruchting.

    Andropauze ontstaat wanneer de hoeveelheid mannelijke hormonen in het bloed afneemt. De productie van testosteron daalt en de hoeveelheid vrouwelijk hormoon kan toenemen.

    Klachten en seks in de andropauze

    De andropauze veroorzaakt een syndroom: Partial Androgen Deficiency of the Aging Male (PADAM). Dit bestaat uit enkele algemene en meer specifieke klachten.

    Algemene klachten in de andropauze

    • Verminderde vitaliteit en spierkracht
    • Stemmingswisselingen
    • Vermoeidheid, lusteloosheid
    • Slaapstoornissen
    • Verminderd concentratievermogen

    Specifieke klachten in de andropauze

    PADAM komt vooral voor bij mannen tussen 50 en 70 jaar.

    Veelgestelde vragen

    Menopauze: wanneer stoppen met anticonceptie?

    Daar is geen algemene regel voor.

    Bespreek dit met je huisarts of gynaecoloog. Die kan met jou bekijken in welke fase je zit en wanneer je best kan stoppen met anticonceptie. 

    Hoe komt het dat vrouwen stoppen met menstrueren?

    Bij de geboorte hebben meisjes tot 1 miljoen eicellen. Die zijn opgeslagen in de eierstokken. Dat aantal neemt langzaam maar zeker af.

    Tijdens de puberteit heeft een gemiddeld meisje nog maar 400.000 eicellen over. Hoewel er tijdens elke cyclus maar één eitje rijpt, gaan er bij elke cyclus honderden eitjes verloren.

    Op een zeker moment zijn er geen eitjes meer over en stopt de menstruele cyclus. Vanaf dan ben je niet langer vruchtbaar.