Hormonen hebben een grote invloed op allerlei processen in je lichaam. De geslachtshormonen testosteron en oestrogeen besturen je vruchtbaarheid en seksualiteit. 

Oestrogeen: vrouwelijk hormoon

Oestrogeen is een verzamelnaam van 'vrouwelijke' hormonen. De belangrijkste oestrogenen zijn estriol, estradiol en estron. 

Oestrogeen speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de vrouwelijke geslachtskenmerken, bij het reguleren van de menstruatiecyclus en bij zwangerschap.  

Oestrogeen in de puberteit 

Oestrogenen worden bij vrouwen onder andere afgescheiden door de eierstokken.

Ze hebben een belangrijke rol bij de lichamelijke ontwikkelingen in de puberteit. Zo verzorgen ze de groei van de baarmoeder en vagina en het groter worden van de borsten en de genitaliën. 

Belang van oestrogeen voor de vagina 

Oestrogenen zijn van belang voor het soepel houden van de vagina en voor de productie van het baarmoederslijm. Baarmoederslijm heeft invloed op de activiteit en levensduur van zaadcellen die de vagina binnen komen.

Ook bij mannen oestrogeen  

Oestrogeen komt ook wel in lage concentraties voor in het mannelijk lichaam. Bij mannen is het onduidelijk welke functie oestrogenen hebben.  

In sommige gevallen krijgen mannen tijdens de puberteit te maken met borstgroei als gevolg van een toename van oestrogeen. 

Testosteron: mannelijk hormoon 

Testosteron is een geslachtshormoon en wordt vaak hét mannelijke hormoon genoemd.

Testosteron wordt aangemaakt in de bijnieren en (bij mannen) in de teelballen. In totaal komt het neer op ongeveer 7 mg/dag bij mannen en 1-2 mg/dag bij vrouwen.

Testosteron vervult verschillende functies in ons lichaam. 

Testosteron en seks 

Testosteron is bij zowel mannen als vrouwen het belangrijkste hormoon op het vlak van seks. Het stimuleert namelijk het seksueel verlangen.

Een gebrek aan testosteron kan bij mannen tot erectieproblemen leiden.

Bij vrouwen kan door een tekort het seksueel verlangen verminderen of zelfs verdwijnen

Ontwikkeling van de geslachtsdelen 

Bij de ontwikkeling van het embryo zorgt testosteron voor de ontwikkeling van de mannelijke primaire geslachtskenmerken (onder ander de uitwendige geslachtsorganen) 

Testosteron bij jongens in de puberteit 

Tijdens de puberteit zorgt het voor de ontwikkeling van de mannelijke secundaire geslachtskenmerken:

  • stemhoogte
  • groei van penis
  • balzak
  • schaamhaar
  • skeletspieren

Ook bij vrouwen zorgt testosteron tijdens de puberteit voor de groei van schaamhaar. 

Na de puberteit zorgt testosteron voor het in stand houden van het voortplantingsmechanisme, de mannelijke vormen en de productie van sperma

Wat is progesteron?

Progesteron is een geslachtshormoon dat in de tweede fase van de menstruatiecyclus (na de eisprong) wordt geproduceerd bij vrouwen. 

Progesteron wordt ook in grotere hoeveelheden geproduceerd tijdens de zwangerschap.

Het hormoon zit in de meeste hormonale anticonceptiemiddelen in een synthetische vorm. Ook bij mannen wordt het hormoon in geringe hoeveelheden geproduceerd. 

Lees ook: Welk effect hebben hormonen in anticonceptie op je gezondheid

Hormonen: menopauze en penopauze

Menopauze: oestrogeen daalt

Bij de menopauze produceren je eierstokken niet langer oestrogenen. Deze veranderingen in de hormoonspiegel hebben een effect op de geslachtsorganen. Een vaak voorkomende klacht is een drogere vagina.  

Penopauze: testosteron daalt

Ook bij mannen hebben veranderingen in de hormoonspiegel een effect op de geslachtsorganen. Deze periode begint in de meeste gevallen rond de leeftijd van 50 jaar.

De penopauze of andropauze ontstaat door de geleidelijke afname van de concentratie van mannelijke sekshormonen (vooral testosteron) in het bloed. Dit veroorzaakt specifieke klachten op seksueel vlak zoals: 

  • het duurt langer om opgewonden te raken en een erectie te krijgen 
  • de erecties zijn minder stevig 
  • de hoeveelheid zaad vermindert 
  • de intensiteit van de ejaculatie neemt af 
  • het duurt langer om opnieuw een erectie te krijgen

Hormonale schommelingen bij PMS 

Vrouwen die last hebben van premenstrueel syndroom (of PMS) hebben een verhoogde gevoeligheid voor hormonale schommelingen tussen oestrogenen en progesteron. Ze reageren ook harder op deze schommelingen.  

Dit uit zich een paar dagen voor de menstruatie in uiteenlopende klachten zoals hoofdpijn, stemmingswisselingen en pijnlijke borsten.

Deze klachten verdwijnen meestal spontaan als de menstruatie begonnen is. 

Bindingshormonen: van verliefdheid naar liefde

Bij verliefdheid is de rol van bepaalde chemische stoffen die de communicatie tussen de hersencellen regelen, de zogenaamde neurotransmitters, erg belangrijk.  

Als je verliefd bent zijn vooral de hormonen dopamine, noradrenaline en fenylethylamine (PEA) sterk actief.

Deze stimulerende stoffen geven je een buitengewoon energiek, euforisch en bijna ‘high’ gevoel. 

Alles over verliefdheid en hoe het voelt om verliefd te zijn

Van verliefdheid naar liefde

Als verliefdheid overgaat in liefde, gaan de partners zich aan mekaar hechten. Hierbij worden oxytocine, vassopressine en endorfine aangemaakt. 

Vassopressine

Bij het ontstaan van gevoelens van verbondenheid spelen zowel bij mannen als bij vrouwen de hormonen oxytocine en vassopressine een rol.

Bij mannen komt er vasopressine vrij, een hormoon dat beschermend en verzorgend gedrag stimuleert.  

Oxytocine

Oxytocine is een stof die bij vrouwen wordt aangemaakt bij de bevalling en de borstvoeding. Het zorgt ervoor dat er een band ontstaat tussen moeder en kind, maar ook tussen partners.  Oxytocine veroorzaakt gevoelens van genegenheid en rust.

Bij het orgasme vertonen de vassopressinespiegel bij mannen en de oxytocinespiegel bij vrouwen een indrukwekkende stijging. 

Endorfine

In de periode dat partners zich aan elkaar binden, maakt het lichaam ook endorfines aan. Deze stof ontspant en geeft een veilig en gelukkig gevoel.

Het lichaam is goed in staat gedurende lange tijd endorfine aan te maken. Dat verklaart deels waarom mensen veel langer van mekaar houden dan ze verliefd zijn.