Bescherming tegen soa: veilig vrijen

Hoe doe je dat, veilig vrijen?

Soa's worden vooral overgedragen via sperma, vaginaal vocht, bloed en contact tussen de slijmvliezen. 

Je kan jezelf en je partners op verschillende manieren beschermen tegen soa's:

• Mannencondoom, vrouwencondoom of beflapje gebruiken.
• Vaccinatie tegen hepatitis A en B, HPV.
• PrEP of PEP gebruiken.
• Je regelmatig laten testen.
• Je tijdig laten behandelen.
• Je partners waarschuwen als je een soa hebt.
• Medicatie nemen als je hiv hebt. Zo wordt hiv niet overgedragen.

De meest volledige manier om je te beschermen tegen soa en hiv is dus

• Je beschermen (condoom, beflapje, vaccinatie, PrEP of PEP),
• Je regelmatig te laten testen,
• Je laten behandelen en je partner(s) verwittigen als je toch een soa/hiv hebt. Zo kunnen die zich ook laten testen en behandelen. 

We noemen deze methode ook Protect-Test-Treat-Repeat (PTTR).

• De meeste mensen kiezen uit deze lijst wat voor hen op een bepaald moment in hun leven het best past. 
• Sommige mensen kiezen altijd voor het condoom.
• Andere mensen kiezen ervoor om zich regelmatig te laten testen en behandelen. Ze gebruiken liever geen condoom. 

Condooms beschermen tegen de meeste soa's 

• Bij vaginale seks (penis in vagina): gebruik een condoom.
• Bij anale seks (penis in aars): gebruik een condoom. Bij voorkeur in combinatie met een glijmiddel op water- of siliconenbasis. Zo verklein je de kans dat het condoom scheurt. 
• Gebruik bij orale seks (pijpen of beffen) een condoom of beflapje als je geen enkel risico wil lopen. Neem geen sperma of menstruatiebloed in de mond als je het risico op een hiv-besmetting wil beperken. Doe niet aan orale seks als jij of je partner koortsblaasjes hebben.
• Vermijd bij masturbatie of gebruik van speeltjes contact met (menstruatie)bloed of sperma. Speeltjes kun je ontsmetten of je kunt er een condoom over doen.

Tegen welke soa's beschermt het condoom volledig?

Het condoom beschermt volledig tegen chlamydia, gonorroe, hiv en trichomonas.

Tegen welke soa's beschermt het condoom gedeeltelijk?

Het condoom beschermt gedeeltelijk tegen genitale wratten (HPV), herpes, hepatitis B, syfilis, schurft en schaamluizen.

Condooms beschermen ook gedeeltelijk tegen mpox (wat we vroeger apenpokken noemden).

Het condoom bedekt niet altijd alle blaasjes, zweertjes of wratjes van deze soa's, maar beperkt wel het risico op besmetting.

Condoom beschermt onvoldoende tegen ongeplande zwangerschap

Wil je niet zwanger worden en gebruik je enkel een condoom? Dan ben je onvoldoende beschermd tegen ongeplande zwangerschap. Om écht veilig te vrijen, gebruik je naast een condoom best ook een ander anticonceptiemiddel zoals de pil of een spiraal.

Lees meer over het condoom voor mannen (uitwendig condoom) en het condoom voor vrouwen (inwendig condoom)..

Kan ik het condoom weglaten in mijn relatie?

Als je een vaste partner hebt, kan je het condoom weglaten. Let dan wel op deze zaken:

• Jullie zijn allebei negatief getest op soa's.
• Maak afspraken: jullie vrijen niet met andere partners. Willen jullie wel seks met andere partners? Bescherm jullie dan tegen soa's. 
• Wil je niet zwanger worden? Gebruik andere anticonceptie.

In alle andere gevallen, is het aan te raden om een condoom te gebruiken bij seksuele contacten. Omdat je nooit zeker kunt zijn dat de persoon met wie je seks hebt geen hiv of andere soa's heeft.

Vaccin beschermt tegen hepatitis en HPV

Voor een aantal soa's bestaat er een vaccin. Het vaccin zorgt ervoor dat je lichaam antistoffen ontwikkelt als het in contact komt met een bepaalde ziekte. Zo raak je niet besmet. 

Er bestaan vaccins tegen:

• Hepatitis A en B
• HPV

PrEP en PEP bij hoog risico op hiv

Vóór het contact: PrEP. PrEP is een pil die je beschermt tegen hiv vóór je wordt blootgesteld. Voor mensen die een grote kans lopen om hiv te krijgen. 

Lees meer over PrEP

Na het contact: PEP. PEP is medicatie die een besmetting met hiv kan voorkomen. Een arts schrijft het voor als je een ernstig risico liep op hiv.

Lees meer over PEP

Laat je testen

Laat je regelmatig testen op soa's. Wat zijn de voordelen? 

• Je weet zeker of je een soa hebt of niet.  
• Je kan meteen een behandeling starten. Zo voorkom je ergere klachten en geef je de infectie niet meer door. 
• Je kan je sekspartners verwittigen.  

Heb je een nieuwe relatie en wil je het condoom weglaten? Laat jullie dan eerst testen. Zo zijn jullie zeker. 

Lees meer over de soa-test.

Laat je behandelen

Een aantal soa's zijn makkelijk te behandelen. Zo geef je de soa ook niet door. 

Van andere soa's kan je niet genezen, maar wel de klachten behandelen. 

Lees meer over behandeling:

• Behandeling van soa's
• Behandeling van hiv

Verwittig je partner of partners

Heb je een soa opgelopen? Verwittig de mensen met wie je recent seks had. 

Dat kan anoniem via Partneralert.be.

Hoe zeg je dat je veilig wil vrijen?

Hoe begin je erover? Enkele tips:

Op voorhand

• Zorg dat je altijd condooms bij hebt. Ook al ben je niet van plan met iemand naar bed te gaan.
• Beslis voor jezelf. Wat ga je doen als je partner geen condoom wil gebruiken? Ga je niet vrijen? Ga je dan enkel veilige sekstechnieken gebruiken zoals kussen, strelen, elkaar masturberen? Of ga je aandringen om toch een condoom te gebruiken?
• Bedenk vooraf hoe je met je partner over condooms gaat praten en wat je gaat zeggen. 

Op het moment zelf

• Pak gewoon een condoom en doe die bij jezelf of bij je partner om. Je hoeft dan niet te praten en het is meteen duidelijk wat je bedoelt.Zeg "Ik heb geen soa en ik wil dat graag zo houden"
• Je kan ook zeggen: “Ik vrij alleen met condoom.”
• Zegt je sekspartner "Vertrouw je me soms niet?" Een condoom gebruiken heeft niets te maken met 'niet vertrouwen', eerder met goed zorg dragen voor jezelf en je sekspartner.

Hiv: niet detecteerbaar is niet overdraagbaar

Heb je hiv en neem je dagelijks je hiv-medicatie? Dan kan het labo het virus niet meer opsporen in je bloed. Het virus is dan 'niet-detecteerbaar'. 

Als het virus 'niet-detecteerbaar' is, dan wordt het ook niet overgedragen bij seksueel contact. Lees meer over hiv en virale lading. 

Veilig vrijen tussen vrouwen

Met deze tips kan je jezelf en je partner beschermen:

• Zorg dat je eigen vaginavocht niet in contact komt met het vaginavocht van je partner.
• Gebruik je eigen seksspeeltjes. Reinig je seksspeeltjes met water en zeep als je ze samen gebruikt. Of doe een condoom om het seksspeeltje als je geen water bij de hand hebt.
• Gebruik een beflapje bij orale seks, zeker tijdens de menstruatie.
• Laat je testen op soa's en vraag van je sekspartner hetzelfde.

Komen soa's en hiv vaak voor bij lesbiennes?

• Herpes en HPV kan je doorgeven door seks tussen vrouwen. 
• Heb je seks hebt met een vrouw die ook seks heeft met mannen? Dan kan je in contact komen met soa's zoals gonorroe of chlamydia.
• Hiv komt zelden voor bij vrouwen die uitsluitend seks hebben met vrouwen. Heeft je partner ook seks met mannen? Dan kan het wel, maar het gebeurt niet vaak.. 

Veilig vrijen op reis

Ga je op vakantie? Ook op reis is veilig vrijen belangrijk. Volg deze tips om je te beschermen tegen soa's in het buitenland:

• Neem je eigen condooms mee op reis. Vooral buiten Europa is het soms moeilijk om kwalitatieve condooms te vinden met een CE-label.
• Neem condooms mee in je handbagage tijdens de vlucht. De lage temperatuur in de laadruimte van een vliegtuig kan ze beschadigen.
• Laat je voor je reis vaccineren tegen hepatitis B en HPV. 
• Bereid je voor om ook op vakantie te onderhandelen over veilig vrijen. Tip: zoek op voorhand op hoe je dat aanpakt in een andere taal.

Had je tijdens je vakantie toch onbeschermde seks? Maak dan thuis een afspraak met je huisarts en laat je testen op soa's en hiv. 

Veelgestelde vragen